Deli Dumrul

Elimizde bulunan iki nüshasına bir nüsha daha eklenen Dedem Korkut Kitabı, Oğuz Türklerinin 9. ve 11. yüzyıllardaki yaşantısını, töresini, inançlarını, iç ve dış mücadelelerini anlatan bir şaheserdir. Eser, Kilisli Rıfat'ın Türkiye'deki ilk neşrinden (1916) sonra Türkolojinin eskimeyen kaynaklarından biri olarak hem yerli hem de yabancı araştırmacıların ilgisini çekmiştir ve çekmeye de devam edecektir. Dedem Korkut Kitabı'nı kaynak olarak kullanan araştırmacılar tarafından bilimsel ölçütlere uygun olarak pek çok makale kaleme alınmıştır. Bununla birlikte eserin pek çok şair ve yazara ilham vermesi dolayısıyla da pek çok yenidenyazımının olduğu söylenebilir. Yenidenyazımların birçoğu birbirinin kopyası olup herhangi bir değeri olmayan metinler olarak karşımıza çıkarken birçoğu da dil, şekil ve içerik bağlamında ana metinden ayrılan ve incelemeye değer anlatılardır. Dede Korkut anlatılarının her birinin birçok yenidenyazımı bulunmaktadır. Hem fantastik öğeler içermesi hem de destanî karakter taşıması dolayısıyla önem arz eden ve birçok yenidenyazımı bulunan Basat'ın Tepegöz'ü Öldürmesi Boyu, Ahmet Özgür Güvenç tarafından yenidenyazım bağlamında bütün yönleriyle ele alınıp incelenmiştir. Deli Dumrul da anlatısı gerek fantastik öğeler içermesi gerek Oğuzların İslamiyet'i kabulünde yaşadıkları zihni karmaşayı göstermesi bakımından önemli bir metindir. Bunun yanında anlatının birçok yenidenyazımı bulunduğundan metinlerarasılık bağlamında incelemeye değer bir anlatıdır. Dolayısıyla kuru çay üzerine köprü kurmayı akıl eden zekâsı, deliliği, Azrail'e kafa tutan gözü karalığı, Allah'a yalvaran içtenliği, anadan babadan geçerken yârdan geçmesine izin vermeyen aşkı ve erginlenmesiyle Deli Dumrul'un incelemenin merkezine alınması uygun görülmüş ve bu bağlamda da “Halk Anlatılarının Yenidenyazım Sürecinde Duha Koca Oğlu Deli Dumrul Boyu” başlıklı bir doktora tezi kaleme alınmıştır. Bu çalışmanın temelini de söz konusu doktora tezi oluşturmaktadır. Çalışmamız giriş hariç üç bölümden oluşmaktadır. Giriş'te metinlerarasılık kuramı ve Dedem Korkut Kitabı'na değinildikten sonra Duha Koca Oğlu Deli Dumrul Boyu'nun seçilme sebebi üzerinde durulmuştur.