Osmanlı Mizah Basınının Başlangıcı Ermeni Harfli Türkçe Mizah Gazetesi Zvarcakhos «Latifeci» (1856)

Türkçe mizah gazetesi Zvarcakhos “Latifeci,” Ermeni harfleriyle İstanbul'da yayınlandı. Bazı kaynaklara göre 1855'te yayına başlayan bu gazete, elimizdeki bulgulara göre Osmanlı mizah basınının İstanbul'daki ilk Türkçe mizah gazetesi/dergisi… Ve ilk karikatür yayınlayan mizah gazetesi… Ne var ki yeterli ilgiyi görmeyen bu gazeteye ayrılmış bir çalışma yoktu. Zvarcakhos'un günümüze ulaşmış, erişilebilen sınırlı sayılarından 25 Ekim 1856 tarihli 1. sayısının ilk kez incelendiği ve 3. sayısına da eğilen bu çalışma, gazetenin Türkçe harflere aktarılmış metnine de yer veriyor. İlk dönem Osmanlı mizah basını tıpkı çok dilli yazı sistemleri gibi dolaşık, ortak bir tarihsel süreci paylaşıyordu. Bu inceleme, Zvarcakhos'u Osmanlı ilk dönem mizah basınının bir bileşeni olarak ele alıyor. İstanbul ve Büyükada'daki günlük yaşamın eğlenceli bir resmini çizerek “alafranga” konusunu eksenine alan Zvarcakhos mizah basınının ilk dönemine, bu yüzyıldaki sosyal dönüşüme, baskın ideolojiye ve düşünce dünyasına dair bazı ipuçları sunuyor.